Samen oud worden met mijn zorgrobot

Tijdens het Breda Robotics XXL Event op 15 mei, mocht ik een TedTalk verzorgen met de titel: ‘Samen oud worden met mijn zorgrobot’. In deze talk schetste ik een toekomstbeeld van het jaar 2055 waarin een 87-jarige dame dankzij haar robot zelfstandig kan blijven wonen. De robot ondersteunt haar als ze uit bed komt, bereidt haar maaltijden, zet medicijnen voor haar klaar en schakelt hulp in als ze is gevallen. Daarnaast houdt de robot haar op de hoogte van de geplande activiteiten van de dag en de weersverwachting.

Is dit een realistisch scenario? Niet als je kijkt naar de huidige stand van zaken van robots die in de ouderenzorg worden ingezet. Waarom gaat het zo traag en gebeurt er nog zo weinig? Ik denk dat dat komt omdat er nog heel veel vragen en beperkingen zijn. Ik zet ze op een rij.

1. We weten nog niet goed waar we robots voor willen inzetten in de ouderenzorg. Alleen voor huishoudelijke taken? Of ook voor het bieden van dagstructuur? Wat als een robot je helpt bij het aankleden of douchen? En wat vinden we van een robot als gezelschap?
2. De technologie is te duur en te beperkt. Het zal nog jaren duren voordat er een robot is die echt kan bijdragen aan zelfstandigheid én die betaalbaar is.
3. Er zijn nog veel zorgen over acceptatie, privacy en ethiek.
4. Wet- en regelgeving staan nog in de kinderschoenen. Aan welke eisen moet een robot voldoen op het gebied van veiligheid en kwaliteit? Mensen en robots zijn een ingewikkelde combinatie. Wat als een mens gewond raakt door een robot, of erger nog, overlijdt?
5. Wie durft te investeren en wie gaat het straks betalen?

De spreker na mij tijdens het Event vertelde over het bedrijf waar hij werkte, Trayplant in Zundert. In hun kassen gebruiken ze robotarmen en zelflerende AI om plantenstekjes AI in potjes steken. Drones voeren inspectievluchten uit en tellen ondertussen de plantjes. Gesloten energie- en watersystemen zorgen voor besparingen en pesticiden zijn tot nu toe niet nodig. Een prachtig verhaal waaruit blijkt hoe technologie kan helpen om de arbeidskrapte op te lossen en zorgt voor een minder vervuilende bedrijfsvoering. Maar het contrast tussen de agrarische en de zorgsector is groot. Toch biedt het een interessante invalshoek om te begrijpen waarom robots in de zorg nog niet breed worden ingezet.

Oorspronkelijk werden robots ontwikkeld voor de ‘3 D’s’: dirty, dull en dangerous werk. Denk aan handelingen die eindeloos herhaald moeten worden, of taken in gevaarlijke of vieze omgevingen, zodat mensen dit niet hoeven te doen. Onafgebroken stekjes in een potje stoppen, daar is een robot goed in. Alle stekjes lijken veel op elkaar. Een stekje meer of minder is geen probleem. Zelfs als er honderden stekjes sneuvelen is dat geen probleem. Natuurlijk, voor een ondernemer zijn dat onkosten, maar niemand ligt wakker van een gebroken stekje. Daarom kun je proberen, fouten maken, leren en bijstellen. Bij mensen ligt dat totaal anders. Er is veel variatie tussen mensen: ze bewegen, ze veranderen, ze wonen en leven verschillend. Fouten maken ligt ook een stuk gevoeliger. In tegenstelling tot een stekje wordt zelfs de geringste schade aan mensen niet geaccepteerd. Daarom is het bij mensen geen kwestie van programmeren, proberen en leren.

Door de ontwikkelingen op het gebied van AI en hardware, transformeren robots van apparaten die één handeling eindeloos herhalen naar (zelflerende) systemen die verschillende taken in uiteenlopende omstandigheden kunnen uitvoeren. Veel humanoid-bouwers rekenen de zorg voor ouderen tot potentiële toepassingen voor hun robots. Toch is er nog een lange weg te gaan voordat robots op grote schaal in de ouderenzorg worden ingezet. Een mens is nu eenmaal geen stekje.

Contactgegevens Carin Jansen
Email: carin@techquilt.nl
Website: https://www.techquilt.nl/