Column 3: I’m not a robot
De Nederlandse film I’m not a robot van Victoria Warmerdam, won in maart van dit jaar een Oscar voor beste korte film. Een geweldige prestatie. De film gaat over een vrouw die niet slaagt voor de CAPTCHA-test en zich daarom afvraagt of ze geen robot is.
De film duurt slechts 20 minuten, inderdaad een korte film, maar in die korte tijd komen meerdere essentiële vragen voorbij. Over mens-zijn, vrouw-zijn en de verhouding tussen mens en technologie. Vleugje Black Mirror, beetje bizarre humor, vervreemding en emoties. Mooi gefilmd en knap geacteerd door hoofdrolspeler Ellen Parren.
De CAPTCHA-test is bij de meeste mensen die regelmatig op het internet vertoeven wel bekend. Om te bewijzen dat je geen robot bent moet je alle foto’s waar bijvoorbeeld een auto of een brug op voorkomt, aanvinken. Of je moet vervormde en raar geplaatste letters en cijfers overtypen. Captcha staat voor Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart. De test moet aantonen dat het echt een mens is die online een formulier invult en geen geautomatiseerde webcrawler, ook wel bot of robot genoemd. Geen robot volgens mijn definitie (zie column nummer 1), want ik spreek pas van een robot als het om hardware gaat, maar dat laten we maar even zo. Interessante bijkomstigheid is dat we door op internet Captcha-testen te doen, hebben meegeholpen om data te trainen, gratis. Google heeft veel profijt gehad van alle ingevulde testen. Als we alle plaatjes met een auto erop aanklikten was dat ook meteen een leermoment voor hun datamodel.
De T uit de afkorting Captcha is van Turing. Alan Turing (1912-1954) is de naam van een beroemde Engelse wiskundige en codekraker. Hij bedacht in 1950 een test die naar hem is genoemd, de Turing-test, bedoeld om te kunnen bepalen of je met een mens of een computer te maken hebt. In de test moest een persoon een gesprek voeren met twee onzichtbare deelnemers. Eén daarvan was een computer, de ander een echt mens. Werd de computer niet ontmaskerd als computer dan was die geslaagd voor de test. Dat wil je natuurlijk niet. Het is fijner als je wel weet dat je met een computer te maken hebt. De hedendaagse AI slaagt glansrijk voor de Turing-test. Maar dat terzijde.
Eind vorig jaar haalde Turing het nieuws. Dat wil zeggen, een afbeelding van hem. Er was namelijk een schilderij van hem gemaakt door robot Ai-Da. Of moeten we zeggen robotkunstenares? De robot heeft bionische armen, camera’s als ogen en AI aan boord. Een ‘echte’ robot dus. Hardware, een fysieke vorm. Ai-Da kan schilderen en tekenen. Haar naam is een eerbetoon aan Ada Lovelace, (1815-1852), een Britse vrouw die wordt gezien als de eerste computerprogrammeur in een tijd dat er nog geen computers bestonden. Ai-Da maakte een schilderij van Turing dan weer als een eerbetoon aan hem, getiteld: AI GOD: portrait of Alan Turing. Het werd in november 2024 voor 1 miljoen pond verkocht aan een anonieme koper. Ik ben er nog niet over uit waarom je een robot kunst wil laten maken. Of dat het kan, een robot die kunst maakt. Of maakt de AI de kunst en is de robot niet meer dan het instrument, zeg maar het penseel die het ook letterlijk vasthoudt? Wat is kunst eigenlijk? Er zijn mensen die beweren dat alleen mensen kunst kunnen maken, omdat er een intentie of bedoeling in zit. Of omdat er emotie in zit of emotie de aanleiding is. Kan een robot dat? Nee toch? Maar is het dan geen kunst? Over essentiële vragen gesproken.
Alan Turing heeft in de Tweede Wereldoorlog de Engelsen enorm goed geholpen door de Duitse Enigma-code te kraken. Hij is vervolgens door datzelfde Engeland bijzonder ondankbaar behandeld toen ze erachter kwamen dat hij homoseksueel was. Snapte Ai-Da hoeveel onrecht deze man is aangedaan en koos ze er daarom voor om hem te portretteren? Kan een robot of de AI dit soort morele afwegingen maken?
Met alle ontwikkelingen op het gebied van robots en kunstmatige intelligentie wordt het steeds moeilijker om te definiëren wat een mens onderscheidt van een robot. Morele keuzes, schoonheid, emoties, empathie, intenties, vooralsnog zijn ze voorbehouden aan mensen. Het is niet ondenkbaar dat robots ook over deze kwaliteiten gaan beschikken. Dat ze straks ouderen kunnen helpen bij dagelijkse taken maar ook troost kunnen bieden, een praatje kunnen maken of aandacht kunnen geven. Met een Captcha-test kom je er tegen die tijd zeker niet meer achter waar je mee te maken hebt. Misschien moeten we een nieuwe test maken voor robots: I’m not a human. En eisen dat de robots daar altijd voor moeten slagen. Want het verschil moet er wel blijven.
I’m not a robot is te zien op NPO Start.
Robotexpert Carin Jansen schrijft en geeft presentaties over robots in de zorg. In deze maandelijkse column neemt ze je mee in de wereld van zorgbots: van verrassende ontmoetingen tot de nieuwste ontwikkelingen. Vol verwondering maar met een kritische blik wordt onderzocht hoe robots kunnen bijdragen aan de uitdagingen waar de zorg voor staat.
Contactgegevens Carin Jansen
Email: carin@techquilt.nl
Website: https://www.techquilt.nl/
