Column 2: Hallo Peeke in de Jumbo

Het klinkt als de titel van een kinderboek. Maar dat is het niet. Peeke is de naam van de schoonmaakrobot die sinds enige tijd rondrijdt in supermarkt Jumbo in Dongen.

Ik kwam Peeke een paar weken geleden voor het eerst tegen. Toen wist ik nog niet dat het Peeke heette. Terwijl ik in het vriesvak aan het zoeken was naar de aardappelkroketjes, zag ik vanuit mijn ooghoeken iets langskomen. Het bleek een schoonmaakrobot te zijn! Wat een verrassing om zo’n ding hier tegen te komen. Ik pakte mijn telefoon om een filmpje te maken. Leuk om te laten zien tijdens een presentatie. En natuurlijk meteen een foto gemaakt voor bij een blog waar ik ter plaatse inspiratie voor kreeg. Mijn enthousiasme wilde ik delen met de andere mensen die ook in de winkel waren. Leuk toch, zo’n robot? En knap hoe het mensen ontwijkt, keurig stopt als er iemand de hoek om komt en nergens tegenaan rijdt! Logisch ook, dat er voor een schoonmaakrobot is gekozen, het is moeilijk om aan personeel te komen. Maar dat enthousiasme delen lukte niet.

Daar heb ik nog wel over nagedacht natuurlijk. Was het winkelend publiek al gewend aan de robot? Zou kunnen. Uit nader onderzoek bleek het al een paar maanden rond te rijden. Zijn mensen sowieso al gewend aan robots? Nee, zo vaak zie je dit soort robots nog niet. Was het ergernis? Misschien wel. Grote kans dat mensen dachten: daar is dat stomme ding weer dat ineens opduikt als je de hoek om komt. Of ergernis in bredere zin: weg met robots, ze nemen banen over!

Niemand leek op te kijken van de robot en iedereen ging onverstoorbaar door met waar ze voor gekomen waren, namelijk boodschappen doen. Geen glimlach, niet eens een blik. De robot werd genegeerd.

Toen de robot pas in de winkel aan het werk was, heeft Jumbo Dongen dat op social media gemeld en meteen een oproep gedaan om een leuke naam te verzinnen. Zo gaat dat vaak met robots. Ze bewegen, er zitten oogjes op en wij mensen geven het een identiteit, we gaan het als iets levends zien. Antropomorfisme heet dat fenomeen, de neiging van mensen om menselijke eigenschappen toe te schrijven aan dingen of dieren.

In mijn presentaties vertel ik altijd over een mooi voorbeeld, afkomstig van mens-robot onderzoeker Kate Darling. Het betreft een experiment dat ze deed in 2012 met een groep volwassenen die ze liet ‘spelen’ met Pleo, een kleine, schattige dino-robot. Pleo doet zijn oogjes dicht als hij wordt geaaid, maakt piepende geluidjes en beweegt. Na de volwassenen een tijdje met Pleo te hebben laten spelen, gaf Darling hun de opdracht om hem kapot te maken. Lang verhaal kort, de volwassenen kregen het niet over hun hart. Ze hadden een band opgebouwd met het stuk speelgoed dat alleen bestaat uit siliconen en techniek en helemaal geen gevoel heeft. Dat doet antropomorfisme, het gebeurt, ook al weet je dat het om een ding gaat, een apparaat zonder gevoel en emoties. En daarom moeten we er rekening mee houden als we met robots te maken krijgen. We kunnen ons zomaar gaan hechten aan een robot of het niet meer als een ding zien maar als iets met gevoel.

Aan de oproep van de Jumbo om een naam te verzinnen, werd gehoor gegeven en een winnende naam werd gekozen: Peeke. Want Dongen heet met carnaval Peeënrijk (voor de niet-Brabanders onder ons, een pee is een winterwortel en een peeke is een kleine winterwortel) en de inwoners worden Dongense Peeën genoemd, vandaar Peeke. De winnaar mocht een boodschappenpakketje komen ophalen. Of Peeke blij is met de naam weet ik niet. Wat ik wel weet is dat ik vind dat een robot waarvoor zoveel moeite wordt gedaan om het een naam te geven, meer aandacht van het winkelend publiek verdient dan het nu krijgt. Of heb ik gewoon (te) veel aanleg voor antropomorfisme? Waarschijnlijk wel. Als ik in de winkel ben en ik zie de robot, dan zeg ik gewoon: Hallo, Peeke!

 

Robotexpert Carin Jansen schrijft en geeft presentaties over robots in de zorg. In deze maandelijkse column neemt ze je mee in de wereld van zorgbots: van verrassende ontmoetingen tot de nieuwste ontwikkelingen. Vol verwondering maar met een kritische blik wordt onderzocht hoe robots kunnen bijdragen aan de uitdagingen waar de zorg voor staat.

Contactgegevens Carin Jansen
Email: carin@techquilt.nl
Website: https://www.techquilt.nl/