Column: R.I.P. robot

Allerzielen, Dia de los Muertos en Halloween. Eind oktober en begin november worden overal ter wereld dierbare overledenen herdacht. Gaan we dat in de toekomst ook doen voor onze robots? Een paar weken geleden kwam na afloop van een presentatie iemand naar me toe met een interessante vraag: “Wordt er al nagedacht over wat we in de toekomst doen met robots die zijn afgeschreven?”

Goeie vraag. Ik heb er zelf ook wel eens over nagedacht. Robots worden op steeds grotere schaal ingezet, maar er komt een moment dat ze het niet meer doen. Tenzij we robots circulair maken, dreigt een enorme afvalberg te ontstaan. Maar het is ook niet ondenkbaar dat we robots helemaal niet meer als afval gaan zien. Zeker niet humanoids die jarenlang bij ons in huis hebben gewoond. Die zet je toch niet bij het vuilnis. Misschien gaan we een afscheidsceremonie houden en willen we onze dierbare robot op een bepaalde manier kunnen blijven herinneren of herdenken.

Het klinkt misschien gek, maar dat is het niet. Een mooi voorbeeld hiervan is Aibo, het robothondje van Sony. Aibo, een afkorting voor AI-robot en het Japanse woord voor maatje of partner, werd van 1999 tot 2014 gemaakt. Er zijn er honderdduizenden van verkocht, vooral in Japan. Het kleine bewegende robothondje werd voor veel mensen een gezelschapsdier of misschien wel een vriend.

Volgens het Shintoïsme, de oorspronkelijke religie van Japan, heeft alles een ziel: levende én niet-levende objecten, mensen, dieren, auto’s, gereedschappen en dus ook robots. Toen Sony stopte met de productie én met het repareren van kapotte Aibo’s, ontstond er voor veel mensen een probleem: Aibo kon doodgaan.

Gelukkig was er een bedrijfje dat zich ging richten op de reparaties. Mensen konden hun kapotte Aibo daarheen brengen. Sommigen waren niet meer te redden, maar konden nog wel dienstdoen als ‘donor’. Hun onderdelen werden hergebruikt. Eigenaren van deze donoren konden, als ze dat wilden, via een officieel religieus ritueel afscheid nemen van de ziel van hun geliefde Aibo. Daar werd veel gebruik van gemaakt.

In mijn columns is het vaker gegaan over antropomorfisme. Mensen hechten zich snel aan voorwerpen, zeker als die qua vorm of beweging op een mens of dier lijken. Voor humanoids geldt dat nog sterker. Er is nog een lange weg te gaan voordat dit soort robots betaalbaar, veilig en goed genoeg zijn om actief bij ons thuis aan de slag te gaan. Maar het is een denkbaar scenario dat het wel gebeurt.

Daarom is het goed om alvast na te denken over hoe wij ons gaan verhouden tot onze huisrobots. Blijven ze gewoon afval? Of passen afscheidsrituelen beter bij apparaten die een plek in ons leven hebben gekregen?

Contactgegevens Carin Jansen
Email: carin@roboquilt.nl
Website: https://www.roboquilt.nl/